niedziela, 20 stycznia 2013

Rokokowy majstersztyk w detalach - Augustusburg

pałac od strony bramy wjazdowej
centralna fasada pałacu od strony wejścia (Ehrenhof)
tympanon z herbem Wittelsbachów, który przedstawia właściciela pałacu - arcybiskupa, elektora, księcia Bawarii
boczne,  lewe  skrzydło pałacu
inicjały Klemensa Augusta Wittelsbacha w zwieńczeniu
dekoracja głowic pilastrów nawiązuje do lwów rodu Wittelsbachów
fasada pałacu od strony ogrodu
dekoracyjna attyka?
Arcybiskup Klemens August Wittelsbach rezydował także w Augustusburgu, gdzie utrzymywał ogromny dwór na wzór Wersalu. Otaczał się przepychem, ufundował kilka wspaniałych rezydencji i pałaców. Trwonił wielkie sumy pieniędzy na: utrzymanie metres, polowania, zakupy wyszukanych strojów. Miał kaprys do urządzania wspaniałych barokowych ceremonii kościelnych, które onieśmielały wiernych swoim przepychem. Gdy podróżował unikał samotności, bowiem wyruszał w drogę w towarzystwie 1600 osób z dworu, który używał 750 koni.

Radość z sokołami? Falkenlust

widok pałacu z oficynami od strony parku angielskiego
pałac z bramą wjazdową
a tu pałac od strony pól...
a tu z boczku...

Jakieś dwa kilometry od Augustusburgu oddalony jest przepiękny pałac myśliwski Falkenlust. Już nazwa nawiązuje do sokołów, używanych do polowań (po drodze rzekomo jeden siedział na drzewie). Od pałacu biskupiego ogrodami można dotrzeć do niego pieszo. Został zbudowany w latach 1729-40 a jego wzorem był Amalienburg, pawilon myśliwski letniej rezydencji Wittelsbachów w Nymphenburgu. I tak powstał przepiękny pałac w stylu niemieckiego rokoka.
Pałac składa się z gmachu właściwego, po którego obu stronach znajdują się niskie przybudówki. Falkenlust, podobnie jak Amalienburg, posiada na dachu taras widokowy, umożliwiający obserwację polowań z sokołami. Obecnie w pobliżu przebiega linia kolejowa oraz droga samochodowa. Spacerując parkiem angielskim od Augustusburgu piękną aleją w oddali widzi się ten rokokowy pałac, a tu nagle pojawia się pociąg i zaskakująco zasłania panoramę obiektu... No cóż nowoczesność.
Wcześniej gośćmi w pałacu byli Mozart i Casanova. W latach 1832-1960 pałac należał do Gieslerów, rodziny przedsiębiorców z Brühl. Pałac jest wpisany na listę UNESCO.

piątek, 11 stycznia 2013

Portalowo-mozaikowo u św. Marcina

portal zachodni do świątyni
piesek? - detal z portalu (archiwolty)
mozaiki wczesnośredniowieczne
mozaika przy ołtarzu (błogosławieni czyniący pokój)
I ostatnia seria zdjęć z kościoła św. Marcina w Kolonii.

Wnętrze kościoła św. Marcina (Wielkiego)

wnętrze romańskiej świątyni - nawa główna w głębi prezbiterium
absyda i prezbiterium
nawa główna - widok w kierunku głównego wejścia
sklepienie krzyżowo-żebrowe
nawa główna i nawa boczna
wejście do zakrystii w absydzie transeptu
galeryjki arkadowe, charakterystyczne dla nadreńskiego romanizmu

Kościół św. Marcina (Wielki) w Kolonii


dominująca sylwetka wieży kościoła św. Marcina
zbliżenie
romańska architektura wieży
Kościół Świętego Marcina nazywany Wielkim (niem. Groß St. Martin) jest jednym z dwunastu romańskich kościołów w Kolonii. Usytuowany jest w obrębie historycznego Reńskiego Przedmieścia, części Starego Miasta pomiędzy Renem a Starym Rynkiem. Świątynia Świętego Marcina obok wież katedry i ratusza tworzy dominantę w panoramie Kolonii widzianej od strony Deutz po drugiej strony Renu. Kościół jest romańską trójnawową bazyliką z wieżą na skrzyżowaniu naw, do którego zamiast ramion transeptu i przestrzeni chórowej przylegają trzy absydy, tworząc układ treflowy. Ponad skrzyżowaniem naw wznosi się czworoboczna masywna wieża z czterema narożnymi wieżyczkami. 
Kościół wznosi się na miejscu dawnego basenu rzymskiego. Powstał w XII wieku jako kościół opacki dla benedyktynów, do których należał do XIX w. Odtąd kościół parafialny, w 2009 przywrócono także klasztorną funkcję kościoła. Opiekę nad świątynią sprawuje Monastyczna Wspólnota Jerozolimska. 
 

Zabytkowe wyposażenie kościoła św. Marcina (Wielki)

Grupa Ukrzyżowania i kamienna chrzcielnica
1. Z pierwotnego wystroju kościoła św. Marcina (Wielki) w Kolonii zachowała się późnogotycka Grupa Ukrzyżowania – krucyfiks z Chrystusem i figury Marii i Jana Ewangelisty. Pierwotnie stanowiły część ołtarza z 1509 roku, fundacji rajcy miejskiego Johanna von Aich. Rzeźby wykonał Tilman van der Burch. Do najstarszych zabytków należy kamienna chrzcielnica z pierwszej połowy XIII wieku. Wykonana jest z jasnego wapienia ma formę oktagonalną. Od strony zewnętrznej jest bogato rzeźbiona. W narożach u góry lwie głowy, w górnej części fryz ze stylizowanymi gałązkami z listkami winnej latorośli. Powyżej duże, stylizowane kwiaty.
Grób Pański
2. Obok znajduje się Grób Pański – pełnoplastyczna figura Chrystusa złożonego do grobu w otoczeniu Nikodema, Marii Salome, Marii Magdaleny, Marii, Jana Ewangelisty i Józefa z Arymatei. Dzieło to ma charakter narracyjny, ukazuje scenę momentu złożenia Jezusa do grobu, obrazują to Nikodem i Józef z Arytamei, którzy kładą prześcieradło z ciałem Chrystusa na grobie. Maria Salome kieruje swój wzrok ku Nikodemowi, pozostali opłakują i adorują Zbawiciela. Dzieło to ma charakter dewocyjny, skierowane dla odbiorców aby oni włączyli się w adorację ciała Chrystusa. Taka forma upowszechniła się we Francji i krajach Rzeszy w XIV–XVI wieku. Dzieło to datowane na początku XVI wieku przypisywane jest Jochannowi von Aich, lub jego warsztatowi. 
figura Chrystusa Ubiczowanego
3. Kolejną rzeźbą związaną prawdopodobnie z warsztatem van der Burcha jest ponadnaturalnej wielkości, drewniana figura Chrystusa Boleściwego, datowana na początek XVI wieku. 
figura św. Elifiusza

4. Do najstarszych dzieł z XII wieku obecnego wystroju należy figura świętego Elifiusza, drugiego patrona świątyni. Trzyma się za głowę, bowiem według legendy został ścięty z polecenia cesarza Juliana (niektóre źródła twierdzą, że przez samego cesarza), a następnie podniósł głowę i trzymając ją rękami udał się do miejsca swego pochówku. Trochę makabryczne, ale tak twierdzą podania z Acta Sanctorum.

czwartek, 10 stycznia 2013

Ogrody arcybiskupa na przekór modzie

pałac Augustusburg i park barokowy
widok na staw pałacowy
elementy drobnej architektury
część angielska, a na gałęzi ponoć sokół...

Wokół pałacu Augustusburg rozciąga się ogromny park, otoczony zaroślami. Wbrew ówczesnej modzie, park nie rozpoczynał się przed fasadą główną w kierunku miasta, lecz przy bocznym skrzydle południowym. Plan barokowego parku opracował Dominique Girard.
W XIX w. ogród barokowy został przekształcony przez Petera Josepha Lennégo w modny wówczas ogród angielski. W latach 1933-35 udało się odtworzyć główną część ogrodu barokowego przed fasadą południową. W głębi rozciąga się park angielski.
Na ok. 50 ha parku pałacowego znajduje się rezerwat przyrody, obejmujący kompleks 300-letnich drzew. 

Hop... do pałacu arcybiskupiego Augustusburg

pałac od strony wejścia
widok od strony ogrodów
pałac z ogrodem francuskim a za moimi plecami ogród angielski
A teraz czas na odwiedziny dawnego pałacu arcybiskupów Kolonii w Brühl, miasteczka usytuowanego pomiędzy Kolonią a Bonn. Pałac Augustusburg jest jednym z najznamienitszych przykładów baroku i rokoko w Niemczech. 
Arcybiskup koloński Klemens August Wittelsbach (1700-1761) wybudował w miejsce zrujnowanego zamku pałac Augustusburg. Prace rozpoczęto w 1725 r. na podstawie planów westfalijskiego architekta Johanna Conrada Schlauna. Fundamenty poprzedniego zamku zostały zintegrowane z murami nowego pałacu. Stąd też osie okien w skrzydle bocznym nie są symetryczne, ponieważ szerokość pałacu w tym miejscu odpowiada szerokości dawnego zamku. Asymetria jest bardzo nietypowym elementem jak na owe czasy, ponieważ barok opierał się na rozwiązaniach symetrycznych. Pałac Augustusburg składa się z trzech skrzydeł okalających cour d'honneur (pol. dziedziniec honorowy). Wychodzące na wschód fasady skrzydeł północnego i południowego to jedne z najznamienitszych przykładów sztuki niemieckiego baroku. Na parterze skrzydła południowego znajdowały się apartamenty księcia biskupa, które posiadały bezpośrednie wyjście do ogrodów pałacowych.
Pałac Augustburg był pomyślany jako rezydencja letnia i myśliwska, przybywano tu 4-6 tygodni w roku. 
Do 1994 prezydent Niemiec przyjmował tu gosci państwowych. W 1984 roku pałac i sąsiedni Falkenlust zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. 

Trzej Królowie w Kolonii

w centrum kolońskiej katedry relikwiarz Trzech Królów
a tu troszkę bliżej
Najcenniejszym obiektem katedry jest znajdujący się w przestrzeni ołtarza głównego relikwiarz Trzech Króli. W 1164 r. cesarz Fryderyk Barbarossa przywiózł je z podbitego Mediolanu nad Ren. Doczesne szczątki Trzech Króli miała znaleźć w IV w. w Jerozolimie św. Helena, matka cesarza Konstantyna Wielkiego, po czym miała je wysłać do Konstantynopola. Stamtąd jeszcze w IV w. zostały przewiezione do kościoła w Mediolanie. Relikwiarz, wykonany pomiędzy 1181 a ok. 1230, jest w typie domkowym, składa się z trzech sarkofagów które tworzą swego rodzaju trójnawową bazylikę. Wykonany jest z drewna, całkowicie pokrytego złotą i srebrną okładziną i wyszukanymi dekoracjami z ponad tysiąca kamieni szlachetnych. Na ścianach relikwiarza przedstawiono biblijną historię świata oraz postaci proroków i apostołów. Wewnątrz mieszczą się relikwie Trzech Króli, a ponadto świętych Nabora i Feliksa oraz Grzegorza ze Spoleto. Autorem tego dzieła jest Mikołaj z Verdun i jego warsztat, autor ołtarza z Klosterneuburga.

Ołtarz patronów miasta Kolonii


W katedrze kolońskiej znajduje się w kaplicy maryjnej ołtarz Trzech Króli (niem. Dreikönigsaltar), znany również jako Ołtarz Patronów Miasta (Altar der Kölner Stadtpatrone). Jest to XV- wieczne dzieło Stefana Lochnera w formie tryptyku.  
Program ikonograficzny odnosi się do miasta Kolonii, będącej wówczas jednym z ważniejszych miast Rzeszy, siedzibą arcybiskupstwa oraz silnym ośrodkiem artystycznym. Patronami miasta i katedry są ukazani w środkowej scenie Trzej Królowie, których relikwie spoczywają do dziś w katedrze.
Po lewej stronie widzimy św. Urszulę i towarzyszące jej dziewice w liczbie jedenastu, które zostały zamordowane przez Hunów w Kolonii w roku 383 podczas ich pielgrzymki do Rzymu. Na proporcu znajduje się godło odnoszące się zarówno do św. Urszuli i jej dziewic (11 płomieni), jej pochodzenia (Anglia) natomiast sztandar odnosi się do ówczesnej przynależności Kolonii do Hanzy (biało-czerwone barwy były barwami tego związku miast).
Kolejnym patronem miasta jest zmarły ok. 304 roku święty Gereon – męczennik, legionista rzymski, ukazany w prawym skrzydle jako chrześcijański rycerz. W wiekach średnich był patronem rycerzy. W pobliżu ratusza znajduje się kościół św. Gereona.

środa, 9 stycznia 2013

Madonna Mediolańska w Kolonii

Madonna Mediolańska
Skąd się wzięła Madonna z Mediolanu w Kolonii?
W 1164 roku Fryderyk Barbarossa udał się do Mediolanu na wyprawę, w wyniku której przeniósł do Kolonii rzeźbę NMP i relikwie Trzech Króli, traktując zdobycze jako ważny atut w wysiłkach o odnowienie cesarstwa Karola Wielkiego. Cesarz przekazał zdobycze arcybiskupowi kolońskiemu Rainaldowi z Dassel i tak rzeźba zadomowiła się w katedrze kolońskiej. Te dary uczyniły to miasto ważnym punktem docelowym średniowiecznych pielgrzymek. 
Pierwotna rzeźba została zniszczona prawdopodobnie w wyniku pożaru dawnej romańskiej katedry. Obecna gotycka rzeźba ma związek z kolońskim warsztatem, który działał na przełomie XIII i XIV wieku i brał udział we wznoszeniu gotyckiej katedry. Jest to figura naturalnej wielkości (1,61 m) wykonana z drewna orzechowego. Przedstawia Maryję trzymającą w lewej ręce Dzieciątko. Postacie patrzą na siebie nawzajem; na ich twarzach widoczny jest delikatny uśmiech. Dzieciątko trzyma w lewej ręce jabłko. Jest to wczesny przykład rzeźby typu ikonograficznego znanego wcześniej we francuskiej rzeźbie architektonicznej. Typ ten charakteryzuje się dynamizmem, podkreślonym przez charakterystyczne, specyficzne dla wczesnego gotyku esoidalne wygięcie ciała Maryi oraz "warstwowe" nałożenie szat. Dodam tylko, że większość zwiedzających katedrę nie ma świadomości, że mija dość ważny dla kultu i historii katedry obiekt.

Ślad pamięci o budowniczym katedry kolońskiej

epitafium budowniczego katedry
W północnej części transeptu katedry kolońskiej przy jednej z kolumn znajduje się szczególne epitafium. Jest ono związane z jednym z budowniczych katedry i zarazem rzeźbiarzem Konradem Kuynem (+ 1469). Składa się ono z dwóch części: kamienia z inskrypcją, na którym budowniczy klęczy a za nim stoi wstawiający się za nim św. Andrzej oraz rzeźby Matki Bożej z gotyckim baldachimem.  Pierwsza część pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego samego Kuyna, natomiast figura NMP z warsztatu z Utrechtu. Łacińska inskrypcja na epitafium brzmi w wolnym tłumaczeniu następująco: W roku Pańskim 1469 28 dnia stycznia zmarł czcigodny Pan Magister Conrad Kuyn, mistrz budowlany tego kościoła, którego dusza niech spoczywa w pokoju. Amen.
Dodam tylko, że budowa obecnej katedry rozpoczęła się w 1248 roku i trwała z przerwami ponad 600 lat do 1880.

niedziela, 6 stycznia 2013

"Cmentarz" w kościele w Altenbergu

tarcze pogrzebowe na kolumnie
grobowiec pary książęcej z Bergu z XIV wieku
płyta nagrobna opata Johanna Jacoba Lohe z XVIII w.
Altenberger Dom stanowi miejsce pochówku władców miejscowego księstwa: tu spoczywają grafowie i książęta z Bergu i Jülich (z XII-XVI wieku) oraz opaci z czasu największego rozkwitu opactwa z XVII i XVIII wieku. W lewym skrzydle transeptu umieszczone są dwie okrągłe tarcze pogrzebowe (o średnicy 170 cm i 107 cm) na czarnym tle i kolorowym poczwórnym herbem księcia Wilhelma III. von Jülich Berg (+1511) i jego żony Sibilli von Brandenburg (+ 1524).

NMP z Altenbergu

1. Ołtarz NMP
2. Altenberger Madonna
2. Ta sama figura z drugiej strony
3. skromny zachodni portal, po lewej zwiastujący archanioł Gabriel, po prawej NMP
Altenberger Dom jest pod wezwaniem NMP, stąd we wnętrzu i na zewnątrz świątyni znajduje się kilka akcentów maryjnych.

1. Po prawej stronie świątyni w Altenburgu znajduje się ołtarz przedstawiający ukoronowanie NMP. Dzieło powstało w południowych Niemczech około 1480 roku. W przedstawieniu rzeźbiarskim widzimy całą Trójcę Świętą: Boga Ojca, Chrystusa i Ducha Św. jako gołębicę, która nakłada koronę na głowę Maryi.

2. W nawie głównej centralnie wisi figura NMP tzw. Altenberger Madonna. Co ciekawe rzeźba jest dwustronna i przedstawia Matkę Boską z dzieciątkiem Jezus, które trzyma kulę ziemską. Figura ma 170 cm wielkości oraz jest wykonana z drewna, trafiła tutaj z Berlina w 1910 r.

3. Przed wejściem, nad zachodnim portalem świątyni znajduje się grupa rzeźbiarska, przedstawiająca scenę zwiastowania NMP, autorstwa kolońskiego rzeźbiarza Simona.

Klasztorna kuchnia w Altenbergu

Küchenhof czyli klasztorny dwór kuchenny
brama prowadząca do kuchni
i już wiemy kiedy(1755) i jaki opat zafundował bramę kuchenną (Johannes Hoerdt)
usytuowanie dworu kuchennego, obok kaplica św. Marka
Klasztor cysterski w Altenbergu przeżywał w pierwszej połowie XVII wieku czas rozkwitu. W tamtym czasie powstało wiele zabudowań gospodarczych m. in. kuchnia tzw. Küchenhof (dwór kuchenny). Zabudowania kuchenne powstały w stylu barokowym obok kaplicy św. Marka, obecna postać ukształtowana została około 1755 roku.