Ołtarze katedry w Merseburgu

W katedrze w Merseburgu zachowało się kilka ołtarzy. Najbardziej godny uwagi jest przenośny ołtarz pochodzenia dolnosaksońskiego, pochodzący z XIII wieku. Składa się on z prostokątnej drewnianej ramy wykonanej z dębu z sześciokątnym wgłębieniem na górze na relikwie. Boki pokryte są srebrną blachą. Po pięć płaskorzeźb zachowało się na każdym z dłuższych boków, po trzy na każdym z krótszych boków i po jednej na każdej z narożnych kolumn. 

Na froncie w centrum przedstawiono grupę Ukrzyżowania, flankowaną przez apostołów Piotra i Pawła, po lewej stronie Boże Narodzenie, a po prawej Zwiastowanie. Po lewej stronie krótkiego boku przedstawiono ścięcie św. Pawła i niezidentyfikowanego świętego ze zwojem. Na narożnych kolumnach (również zachowanych jedynie fragmentarycznie) widoczne są wizerunki czterech Ewangelistów.

Ponadto znajduje się tam mały ołtarz skrzydłowy z rzeźbą Matki Boskiej (ok. 1500 – warsztat w Merseburgu), ołtarz Wszystkich Świętych (ok. 1505 – holenderski), ołtarz skrzydłowy z Matką Boską (ok. 1517 – Mistrz Madonny Bizantyjskiej), ołtarz skrzydłowy z Mszą św. Grzegorza (ok. 1517 – Mistrz Madonny Bizantyjskiej), mały ołtarz skrzydłowy przedstawiający Hortus Conclusus (ok. 1530 – środkowoniemiecki), tryptyk z Madonną w chwale aniołów (ok. 1530 – środkowoniemiecki), dawny ołtarz Henryka (1536/37 – Lucas Cranach Starszy i warsztat), mały ołtarz z Mszą św. Jerzego (1516 – Mistrz Madonny Bizantyjskiej). W kościele znajdują się mistyczne zaślubiny św. Katarzyny (1518, Wittenberga – mistrz z warsztatu Cranacha, mistrz ołtarza maryjnego i św. Katarzyny z Merseburga) oraz barokowy ołtarz główny (1668 – nieznany autor).

Krużganki katedry w Merseburgu (II)

 

Krużganki katedry w Merseburgu

Krużganek katedry w Merseburgu pochodzi z około 1150 roku. Po raz pierwszy udokumentowano go pod koniec XII wieku, kiedy to proboszcz Bertold ufundował znajdującą się tam lampę liturgiczną. Pierwotnie krużganek posiadał czwarte skrzydło przylegające do kościoła. Zostało ono usunięte na początku XVI wieku podczas budowy nowej katedry.

Na ścianach krużganka wmurowane są epitafia.

Na środku ogrodu krużganka znajduje się fontanna z figurą biskupa Thietmara z Merseburga, kronikarza.

Skarbiec katedralny z rękopisem i skarbcem zaklęć znajduje się obecnie w pomieszczeniach poniżej, w krużganku południowym.

Po stronie zachodniej znajduje się kaplica Słowa, wystająca na dziedziniec krużganka. Pochodząca z okresu romańskiego, jest jedną z najstarszych części katedry. Dziś kaplica Słowa jest miejscem ciszy i refleksji.

Epitafium Heinricha von Bila w katedrze w Merseburgu

Jednym z najważniejszych zabytków katedry w Merseburgu jest epitafium proboszcza Heinricha von Bila. Jego żona i wdowa, Katarzyna, zleciła mu jego wykonanie w 1584 roku. Nad podstawą, po prawej i lewej stronie, znajdują się wspaniałe figury Heinricha von Bila i jego żony Katarzyny, z inskrypcjami i rzędami herbów pomiędzy nimi. 

Powyżej znajduje się centralny punkt dzieła, przedstawiający płaskorzeźbioną scenę ukrzyżowania. Nad nim znajduje się przedstawienie Wniebowstąpienia, a na samym szczycie, w szczycie, ledwo widocznym z dołu, znajduje się przedstawienie Sądu Ostatecznego. Po prawej i lewej stronie znajdują się sceny biblijne, wszystkie nawiązujące do śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Udaremniona ofiara Izaaka i kult węża zapowiadają ukrzyżowanie. Zwycięstwo Dawida nad Goliatem i historia Jonasza, połkniętego i wydalonego przez wieloryba, wskazują na zmartwychwstanie.

Nawa katedry w Merseburgu

Późnogotycka nawa główna zachwyca między innymi niezwykłym sklepieniem sieciowym. 

Patrząc w stronę głównego portalu, w centrum nawy, oczarowuje widok monumentalnych organów Ladegasta, znajdujących się w tym gotyckim zespole.

Wyjątkowa jest również bogato zdobiona ambona wykonana z dębu. Sama ambona pochodzi z około 1520 roku, a pudło rezonansowe dodano w okresie baroku. Ambona jest ozdobiona wizerunkami Maryi z Dzieciątkiem, Wawrzyńca z rusztem oraz czterech Ewangelistów: Mateusza z aniołem, Jana z orłem, Marka z lwem i Łukasza z wołem. 

Przedsionek katedry w Merseburgu

Przedsionek katedry w Merseburgu pochodzi z pierwszej połowy XIII wieku i pierwotnie stanowił przedłużenie nawy. Bazylikowy charakter dawnej katedry jest do dziś rozpoznawalny. Hala na przestrzeni wieków ulegała wielu zmianom, czego przykładem jest charakterystyczna konstrukcja sklepienia – tzw. sklepienie krzyżowo-żebrowe – z XVI wieku. 

Unikatowym przykładem średniowiecznych witraży jest siedem paneli medalionowych, datowanych na około 1260 rok, umieszczonych w centrum wczesnogotyckiej grupy potrójnych okien nad głównym portalem. 

Pozostałości średniowiecznych witraży zachowały się w czterech medalionach o średnicy około 60 cm, nad portalem zachodnim w przedsionku, w centrum grupy trzech okien. Pochodzą one z warsztatu w Merseburg-Naumburg, datowanego na około 1260 rok. Witraże, malowane czarną emalią, były wielokrotnie restaurowane. Przedstawiają Zwiastowanie, Narodzenie, Pokłon Trzech Króli i Ukrzyżowanie. Program ikonograficzny witraży obejmuje wydarzenia ze Starego (po lewej) i Nowego Testamentu (po prawej), przedstawione w kolejności rosnącej. Lewe okno przedstawia historię proroka Jonasza – stworzenie Adama i Ewy, połknięcie Jonasza przez rybę, wyplucie Jonasza przez rybę i oczyszczenie Jonasza w tabernakulum – natomiast prawe okno przedstawia wydarzenia zbawienia – narodziny Chrystusa, ukrzyżowanie Chrystusa, zmartwychwstanie Syna Bożego oraz „tron łaski” jako symbol Trójcy Świętej.

Od 1831 roku w przedsionku katedry stoi monolityczna chrzcielnica z czerwonego piaskowca. Kamień pochodził pierwotnie z kościoła z Neumarkt w Merseburgu, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1188 roku i nie może być znacznie starszy. Chrzcielnica również pochodzi z tego okresu. Program ikonograficzny obejmuje (1) cztery leżące lwy; (2) alegorie czterech rzek raju; (3) dwanaście półkolistych arkad dzielących misę, w której stoi dwunastu proroków, każdy z apostołem siedzącym na ramionach. U stóp proroka Jeremiasza klęczy postać donatora, prawdopodobnie opat benedyktyńskiego klasztoru św. Piotra w Merseburgu.

Epitafium biskupa Sigismunda von Lindenau († 1544), znajdujące się w przedsionku katedry, jest odlaną z brązu płytą o wysokości 2,46 m i szerokości 1,29 m z grawerunkiem i cyzelowaniem.

Na uwagę zasługuje również nagrobek rycerza Hermanna von Hagen (Hayn/Hahn) z połowy XIII wieku, przypisywany Mistrzowi z Naumburga lub jego warsztatowi.

Powstanie katedry w Merseburgu

Za panowania królów i cesarzy ottońskich Merseburg zyskał znaczenie ponadregionalne. W 968 roku Otton I Wielki, wypełniając ślub złożony przed bitwą pod Lechfeld w 955 roku, założył diecezję merseburską, poświęconą świętemu Wawrzyńcowi. Katedra św. Wawrzyńca i Jana Chrzciciela w Merseburgu została zbudowana na miejscu wcześniejszego kościoła pod wezwaniem św. Jana. Diecezja została rozwiązana w 981 roku i ponownie ustanowiona przez cesarza Henryka II w 1004 roku.

Dziś katedra św. Jana i Wawrzyńca w Merseburgu jest uważana za jedną z najważniejszych budowli katedralnych w Niemczech i była ulubionym miejscem jedynej kanonizowanej pary cesarskiej, Henryka II i Kunegundy, 1000 lat temu. 

Kamień węgielny pod budowę katedry położył 18 maja 1015 roku sam biskup Thietmar z Merseburga, jeden z najsłynniejszych kronikarzy średniowiecza. Cesarz Henryk II osobiście uczestniczył w konsekracji 1 października 1021 roku i obdarował kościół w Merseburgu wspaniałymi darami.