piątek, 25 marca 2011

Skarby Gottesbergu

ołtarz z grupą ukrzyżowania
niecodzienne tabernakulum
relikwiarz Przenajświętszej Krwi Chrystusa
(namoczony materiał)

Gottesberg - kościół pielgrzymkowy św. Krzyża

widok z dziedzińca klasztornego na kościół
barokowe wnętrze świątyni

grupa ukrzyżowania w prezbiterium

Na Gottesbergu od początku czczono  mękę, śmierć i złożenie do grobu Chrystusa i modlono się o dobrą śmierć. Stąd najpierw w 1709 została wybudowana kaplica świętego grobu, święte schody i pustelnia. Pełną budowę obecnej świątyni przeprowadzono w latach 1712/13 roku. Kościół pielgrzymkowy pod wyzwaniem św. Krzyża na Gottesbergu jest budowlą barokową, zaprojektowaną przez mistrza z Allgäu Johanna Georga Fischera. We wnętrzu świątyni, w centrum za głównym ołtarzem znajduje się poruszające przedstawienie grupy ukrzyżowania Jezusa. Boczne ołtarze przedstawiają śmierć Maryi oraz św. Józefa (tzw. "heiligen drei End" - święty koniec trójki). Rzeźby tworzył od 1712 tyrolski rzeźbiarz Johannes Ruez.
miejsce przechowywania relikwii Krwi Pańskiej

Boża góra - Gottesberg


widok na kościół i klasztor na Gottesberg

Kilka kilometrów od centrum Bad Wurzach wzniesienie przynależące do terenu miasta nazywa się Gottesberg (Boża góra). Od 1509 tak nazywane jest to morenowe wzniesienie (ok. 700 m nad poziomem morza). Od ponad 300 lat znajduje się na nim kościół. 
W 1704 graf Ernst von Waldburg-Zeil-Wurzach i jego żona, Anna Ludovica przekazali kościołowi beneficium w postaci tego miejsca. W 1709 za zgodą biskupa z Konstancji wybudowano tu kaplicę św. grobu, schody i pustelnie. Odpust wyznaczono na święto Podwyższenia Krzyża Świętego w dniu 14 września. W 1712 założono tu Bractwo konania Chrystusa (Bruderschaft von der Todesangst Christi), nazywane Bractwem dobrej śmierci. W 1712 bractwo posiadało już pięćset zgłoszonych członków. W połowie XVIII wieku proboszcz dr Johann Wilhelm Rom von Arnach planował sprowadzić kapucynów, by założyli tu klasztor, jednak miejscowy biskup nie wyraził na to zgody obawiając się materialnych strat (jak nie wiadomo o co chodzi: to chodzi o cash). W 1763 r. osiedliło się tu trzech braci tercjarzy z bractwa pokuty, 3 zakonu paulinów. Zostali zobowiązani przed władzą kościelną i państwową do "ślepego i całkowitego" posłuszeństwa miejscowemu proboszczowi, mieli zakaz zbierania ofiar i posiadania własności. Nie mogło ich być więcej niż trzech na Gottesberg. Ubrani w czarny habit oddali się pod opiekę opactwa premonstratersów Rot an der Rot. Na życie zarabiali trudniąc się przędzeniem wełny, wyrobem adamaszku. Ich wytwory musiały być dość dobre i poszukiwane, bowiem w 1774 doszło z tego powodu do kłótni z kramarzami i przędnikami z  Bad Wurzach. W 1767 r. nabyli "relikwie" świętych męczenników Redemptusa, Eutropii i Reperatusa, które ustawiono w kościele klasztornym, gdzie są do dziś. Do tego doszły relikwie Krwi Pańskiej (nasączona tkanina z krwią), pochodzące z prywatnej kolekcji papieża Innocentego XII, które nabył w 1693 r. w Rzymie pielgrzym z Guenzburgu, a po latach w 1732 r. zostały przez rodzinę zmarłego przekazane mnichom na Gottesberg. Sanktuarium nabrało życia, przybywali pielgrzymi, a tu nagle mała wspólnota braci paulińskich padła ofiarą sekularyzacji XIX w.
procesja konna na Gottesberg tzw. Blutritt

W dniu 25 lipca 1806 książę Eberhard von Waldburg-Zeil-Wurzach skasował klasztor. Zniesienie klasztoru spowodowało kłótnie o jego majątek między księciem a królestwem Wirtembergii. Ostatecznie w 1812 postanowiono, że zdobyte, w ramach sekularyzacji, nieruchomości przypadły księciu, natomiast królestwu Wirtembergii przypadły pieniądze i obiekty ruchome. Zsekularyzowani bracia za opiekę nad obiektem otrzymywali pensje państwową w wysokości 100 guldenów. Ostatni ex-paulin Josef Hotz z Legau zmarł w 1835.

widok na Alpy z Gottesbergu
W 1912 książę Georg von Waldburg-Zeil-Wurzach przekazał kościół i dom parafii w Bad Wurzach. W 1921 parafia przekazała Gottesberg w użytkowanie zakonowi Salwatorianów. Od 1928 roku odbywa się co roku w drugi piątek lipca procesja konnych jeźdźców ku czci Świętej Krwi Chrystusa (Heilig-Blut-Fest) . W 2009 w procesji z relikwiami Krwi Chrystusa wzięło udział 1700 jeźdźców + ok. 5000 wiernych.W 2009 w klasztorze salwatoriańskim przebywało czterech zakonników, którzy podejmowali posługę duszpasterską na miejscu i w okolicznych parafiach. 

Fontanna z maryjną kolumną

widok na zamek i fontannę z maryjną kolumną
Figura NMP na kolumnie miejskiej fontanny w Bad Wurzach

czwartek, 24 marca 2011

Kaplica zamkowa w Bad Wurzach

Kaplica jest najstarszą częścią zamku, wzmiankowana już 1422 roku.
wejście do kaplicy
wnętrze kaplicy zamkowej
płyta nagrobna
prawdopodobnie jeden z właścicieli zamku z rodu Waldburg-Wurzach, chyba Georg albo Johann Pięknowłosy, niestety nie mogę nigdzie tego znaleźć i sprawdzić...

środa, 23 marca 2011

Barokowa klatka schodowa zamku Bad Wurzach

widok na centralną część zamku

widok na lewe skrzydło zamku


barokowa klatka schodowa

Zamek jest zbudowany w kształcie "podkowy", otwiera swe trzy zrównoważone skrzydła w kierunku miasta. Duży reprezentatywny budynek to typowe dla sztuki baroku.
sufit przedstawiający panteon olimpijski
klatka schodowa
Centrum środkowego układu tworzy klatka schodowa nieznanego architekta, który jest uznawana za jeden z klejnotów architektury barokowej Górnej Szwabii. Elegancko zakrzywione schody z piaskowca prowadzą na trzy poziomy. W ozdobę klatki wykorzystano także marmur i alabaster. Kolumny, balustrady, rzeźby, aniołki i inne ozdoby oferują oczom wspaniały widok. Niezwykła technika architektury, różne triki wizualne, gra światła i cienia to kunszt rzemiosła barokowego twórcy. Wchodząc do klatki uderza szeroka i imponująca perspektywa. Daje wrażenie otwarcia we wszystkich kierunkach, mamy nawet domalowane okna. Sufit jest ozdobiony wspaniałym freskiem przedstawiającym panteon olimpijski, a szczególnie mit o Herkulesie. 
klatka schodowa zamku
na tym zdjęciu świetnie widać wymalowane imitacje okien
W prawym skrzydle zamku znajduje się kaplica zamkowa.



Historia zamku w Bad Wurzach


rysunek zamku z czasów obozu internowania brytyjskich cywili z Jersey

Zamek został zbudowany w  latach 1723 - 1728 przez hrabiego Ernsta Jakoba Truchsess von Waldburg-Zeil-Wurzach. Przez dwa stulecia był rezydencją tej arystokratycznej rodziny z linii Wurzach i stał się ośrodkiem muzyki i malarstwa. W 1922 zamek zakupił zakon Salwatorianów, który założył w 1924 roku szkołę z internatem dla chłopców. Rozwój szkoły zablokowała polityka edukacyjna nazistów, którzy 28 listopada 1937 zabronili przyjmowania nowych uczniów do kolegium Salvator.  Wkrótce zamarło życie szkolne i ogromny budynek stał praktycznie pusty. 
ideologiczne i militarne szkolenia młodzieży z południowych Niemiec
We wrześniu 1940 roku władze wojskowe przeznaczyły zamek jako obóz jeniecki. W latach 1940 - 1945 r. zamek Wurzach stanowił część nazistowskiego systemu obozowego. W parku zamkowym zorganizowano wojskowy obóz szkoleniowy. W latach 1940-2 stanowił  obóz jeniecki dla oficerów francuskich. Maksymalna liczba przetrzymywanych francuskich jeńców wyniosła 804 osoby (w marcu 1941). 31 października 1942 przybyli specjalnym pociągiem nowi obozowi mieszkańcy zamku. Otóż Hitler nakazał aresztować wszystkich mieszkańców Wysp Normandzkich (Jersey) urodzonych w Anglii, z jedynego kawałka Wielkiej Brytanii zajętego przez Niemców. Przywieziono do Wurzach ponad 600 internowanych cywili z Jersey, głównie kobiet i dzieci.  W tym czasie stary budynek był podniszczony, brudny, łóżka były wilgotne, tynk spadł z ścian i sufitów. Obóz był kontrolowany przez organizacje międzynarodowe, otrzymywano pomoc materialną, paczki, istniała opieka medyczna. W obozie rozwijało się życie kulturalne, a i relacje z ludnością miejscową były przyjazne. Do 1945 roku wśród internowanych nastąpiło 12 zgonów i 5 narodzin. Zimą 1944/45 przybyło 72 żydowskich więźniów z obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Byli to Żydzi z Holandii, którzy posiadali podwójne obywatelstwa głównie brytyjskie, amerykańskie lub krajów południowoamerykańskich. Mieli być wymienieni w Szwajcarii w zamian za internowanych Niemców w krajach alianckich. Żydzi przybyli w mizernym stanie, wygłodniali i przestraszeni, ale szybko dzięki dodatkowym paczkom Czerwonego Krzyża odzyskali siły i z jednym wyjątkiem w komplecie dożyli wyzwolenia. 28 kwietnia 1945 wojska francuskie wyzwoliły obóz.
Barokowa klatka schodowa w zamku
Współcześnie w zachodnim skrzydle zamku znajdują się mieszkania dla seniorów, związane z domem opieki "Stift zum heiligen Geist". Na górnym poziomie funkcjonuje gimnazjum Salvatorkolleg, kształci szczególnie uzdolnioną młodzież. We wschodnim skrzydle znajduje się Instytut zawodów socjalnych (IFSB) dla studentów pielęgniarstwa i specjalistycznego kształcenia medycznego. W części zamku swój klasztor posiadają Salwatorianie. Od 2006 r. organizuje się w części bankietowej zamku  imprezy, konferencje i spotkania. Barokowa klatka schodowa jest także oficjalnym urzędem stanu cywilnego miasta Bad Wurzach.


Bad Wurzach


widok na zamek i fontannę maryjną

Bad Wurzach to małe (ok. 15 tys. mieszkańców), a zarazem najstarsze uzdrowisko Badenii-Wirtembergii. Miasto po raz pierwszy wymienione zostało 13 czerwca 1273 jako "oppidum Wurzun" . 27 maja 1333  cesarz Ludwik Bawarski nadał prawa miejskie dla "miasta Wurzun" według karty Memminger. Wurzach otrzymało zgodę na sąd niższej instancji, rynek i obwarowania miejskie. Od 1515 rozpoczyna się budowa żeńskiego klasztoru franciszkańskiego Maria Rosengarten. W czasie wojny chłopskiej 14 kwietnia 1525 doszło do bitwy pod Leprosenberg w Wurzach. Chłopi z Haidgauer (obecnie dzielnica miasta) pod przywództwem niejakiego Floriana Pfaffa walczyli przeciw wojsku Ligi szwabskiej pod wodzą Georga III Truchsees zwanego chłopskim Joergiem. W latach 1575-80 spalono 42 kobiety na Leprosenberg, oskarżone o czary. W 1637 r. wskutek zaraz i działań wojny trzydziestoletniej Wurzach zamieszkiwało tylko 19 osób.  Od 1675 miasteczko stało się własnością rodu Waldburg-Zeil-Wurzach.  Miasto w 1780 nie rozwijało się (ok. 100 mieszkańców), stąd graf Eberhard Ernst udzielił specjalnych przywilejów dla napływu nowych obywateli, szczególnie rzemieślników. W 1806 Wurzach dostało się pod panowanie Wirtembergii i przyporządkowane okręgowi w Leutkirch. W czasie kampanii napoleońskich w latach 1813 i 1814 w Wurzach przebywało 35 301 żołnierzy, a Leprosenhaus służył jako szpital dla 4003 ludzi. Szesnastu żołnierzy zmarło podczas pobytu w Leprosenhaus. W 1903 wygasła linia właścicieli Wurzach Waldburg-Zeil-Wurzach. W 1904 roku połączono miasto linią kolejową z Rossberg. Od 1936  rozpoczęto kuracje (pierwsze kąpiele błotne) w Maria Rosengarten. Rozwiązano okręg Leutkirch i Wurzach od 1938 roku wszedł do powiatu Wangen. W 1950 miasto otrzymuje tytuł Bad oraz prawa uzdrowiska.