niedziela, 5 marca 2023

Symultaniczna katedra św. Piotra w Budziszynie


Katedra św. Piotra, znajdująca się na placu Fleischmarkt na Starym Mieście, naprzeciwko ratusza w Budziszynie,  jest używana od 1524 roku wspólnie przez katolików i protestantów. To czyni go najstarszym i największym jednocześnie kościołem symultanicznym w Niemczech ( (tj. używanych przez dwie wspólnoty wyznaniowe). Zasady korzystania z kościoła zawarte w okresie reformacji obowiązują do dziś i regulują między innymi prawa majątkowe i czas nabożeństw między parafiami różnych konfesji. Na mocy tej umowy prezbiterium przypadło w udziale katolikom, a korpus główny – protestantom. Granicę stanowiło lektorium. 

Około roku 1000 w tym miejscu powstał pierwszy kościół parafialny. W latach 1213/21 powstała kapituła katedralna św. Piotra i zbudowano pierwszą katedrę. Po 1430r.  katedrze nadano obecny kształt. Czwartą, południową nawę zbudowano w latach 1456/63, a późnogotycką halową budowę zakończono w latach 1492/97. Należy do najważniejszych budowli sakralnych Saksonii i zarazem jest najstarszym kościołem na Górnych Łużycach. Po pożarze miasta w 1634 r. budynek odrestaurowano, a wnętrza zaprojektowano w stylu barokowym. Z dwóch planowanych wież zbudowano tylko wieżę południową i nadano jej w 1664 roku barokową kopułę. We wnętrzu wspaniale brzmią 2 organy: w części protestanckiej organy Opus 119 budziszyńskiej firmy „Orgelbau Hermann Eule” z 1910 r., a w części katolickiej nieco mniejszy instrument z tradycyjnego warsztatu budziszyńskiego Leopolda Kohla.

W 1921 r. katedra stała się katedrą diecezji miśnieńskiej, a od 1980 r. jest konkatedrą diecezji drezdeńsko-miśnieńskiej.

W katolickiej części katedry na uwagę zasługuje ołtarz główny, dzieło Balthasara Permosera z 1723. Wykonany z saksońskiego marmuru. Obraz ołtarzowy, "Jezus przekazujący św. Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego", wyszedł spod pędzla Antonio Pellegriniego. Nad nim znajduje się piaskowcowa rzeźba "Bóg-Ojciec z globem ziemskim" –  Benjamina Thomae, poniżej figury: św. Jan Chrzciciel i św. Jan Ewangelista, wyżej: biskup Benon z Miśni (z rybą i kluczami) oraz biskup Donatus (patron diecezji w Miśni), anioł oraz "Ukoronowanie Archanioła Michała", patrona miasta Budziszyna. Stół ołtarzowy pochodzi z 1772. Stalle zostały wyrzeźbione z drewna dębowego ok. 1723 r. i zawierają bogate motywy kwiatowe i roślinne. Po południowej stronie obejścia w prezbiterium znajduje się naturalnej wielkości krucyfiks z drewna lipowego, dzieło Balthasara Permosera z lat 1713/1714. W południowej części obejścia prezbiterium stoi późnogotycki ołtarz szafkowy. W części środkowej przedstawiona jest Maryja z Dzieciątkiem Jezus, po bokach św. Mikołaj i św. Bartłomiej.

W części ewangelickiej uwagę zwraca zwłaszcza ołtarz Ostatniej Wieczerzy, stojący w nawie południowej, dzieło nieznanego snycerza z Zittau z 1640 r. W jego części dolnej przedstawiona jest Ostatnia Wieczerza, w środkowej Ukrzyżowanie (być może na tle Budziszyna) zaś w części górnej Zmartwychwstanie Pańskie. W zwieńczeniu widnieje Chrystus na łuku tęczy jako Pan i Sędzia Świata. W 1674 r. zbudowano lożę dla saksońskiego księcia Jana Jerzego III, który jednakże nigdy jej nie używał. Loża stanowi wybitne dzieło sztuki snycerskiej. Prospekt organowy, empora organowa i loża rajców (z herbem miasta) oraz połączona z nimi empora północna są dziełem drezdeńskiego architekta Fritza Schumachera; pochodzą z 1910 r. a wykonane zostały w stylu secesyjnym. Przy spiralnych schodach stoi posąg św. Pawła z mieczem.

Katedra była w przeszłości miejscem pochówku duchowieństwa, szlachty i bogatych mieszczan Budziszyna. Z tyłu ołtarza głównego znajdują się brązowe płyty nagrobne dziekanów: Hieronymusa Ruperti (zm. 1559) i Johanna Leisentrita (zm. 1586). W obu częściach katedry są również inne nagrobki znanych osobistości. Na ścianie południowej wisi epitafium Gregora Mättiga (zm. 1630), jednego z największych dobroczyńców miasta i katedry.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz